Nhận biết và phòng ngừa đứt dây chằng khi chơi thể thao

Một chấn thương khá phổ biến trong khi chơi thể thao là đứt dây chằng. Nhưng không phải ai cũng biết cách xử lý để lại những hậu quả xấu cho sức khỏe.

Thế nhưng không phải ai cũng biết mình đang gặp chấn thương này hoặc có những cách xử lý không phù hợp để lại những hậu quả xấu cho sức khỏe.
Theo BS Ngô Thành Ý, khoa y học thể thao BV Nhân dân 115 (TP.HCM), những môn thể thao có tính đối kháng như đá bóng, bóng rổ, võ thuật... dễ bị đứt dây chằng nhất vì thường xuyên xảy ra những va chạm mạnh.

Không biết bị đứt dây chằng

Anh Lê Hồ Minh Bằng (Q.6, TP.HCM) là bệnh nhân mới được phẫu thuật nối dây chằng tại khoa y học thể thao BV Nhân dân 115 (TP.HCM). Anh Bằng cho biết tháng 7 năm ngoái trong một lần đá bóng, khi bị chấn thương anh nghe khớp gối của mình kêu một tiếng rắc rất giòn, sau đó đầu gối sưng vù, đau và không co lại được.
Anh Bằng chỉ uống một vài loại thuốc, sau đó gối bớt sưng và giảm đau dần nên anh nghĩ mình đã khỏi. Hơn một năm nay anh Bằng vẫn đi lại được nhưng rất khó đi khi lên cầu thang và không thể chơi thể thao được.

Gần đây, anh cảm nhận chân mình ngày càng yếu đi, teo lại và bắt đầu đau nhức mà không rõ nguyên nhân. Mãi tới lúc khám ở BV Nhân dân 115 để kiểm tra mới biết mình bị đứt dây chằng khớp gối khá lâu. Bệnh viện phải phẫu thuật nối dây chằng bằng phương pháp nội soi cho anh Bằng.

Theo BS Ngô Thành Ý, đứt dây chằng khớp gối khi chơi thể thao là chấn thương có xu hướng gia tăng. Điều đáng lưu ý có rất nhiều người không hề biết mình bị đứt dây chằng. Bởi vì khi bị đứt dây chằng khớp gối chỉ sưng một thời gian, sau đó hết sưng và bệnh nhân vẫn đi lại được, không có biểu hiện đau nhiều, chỉ khó khăn trong chơi thể thao và vận động mạnh. Biểu hiện đau nhức chỉ xuất hiện khi các phần xung quanh khớp gối như sụn chêm, sụn khớp bị tổn thương.
BS Thành Ý cho biết dây chằng và cơ có tác dụng giữ cho khớp gối được vững chắc, dây chằng đóng vai trò đến 70% trong việc giữ vững khớp gối. Trong số các dây chằng quanh khớp gối thì dây chằng chéo trước đóng vai trò chủ lực, chịu tải nhiều nhất nên rất dễ bị đứt khi gặp những va chạm. Nếu dây chằng đứt mà không được phẫu thuật tái tạo kịp thời thì khớp gối sẽ bị xộc xệch, lâu ngày khớp sẽ dần bị tổn thương và thoái hóa nghiêm trọng.

Muốn tránh, chớ nhậu

Bác sĩ Ý cho biết ngày càng nhiều người có điều kiện chơi thể thao để rèn luyện sức khỏe. Tuy nhiên, đối với người chơi thể thao không đúng cách, không có phương tiện bảo vệ khi chơi, sân bãi và thời gian chơi cũng không phù hợp thì rất dễ dẫn đến chấn thương, trong đó có đứt dây chằng.

Để hạn chế bị đứt dây chằng, theo bác sĩ Thành Ý, ngoài việc khởi động kỹ và đúng cách để gân cũng như cơ sẵn sàng vào cuộc, nên chơi thể thao vào buổi sáng hoặc giờ chính, tránh chơi buổi trưa hoặc buổi tối, vì khi đó cơ thể đang mệt mỏi cần được nghỉ ngơi. Sau khi chơi thể thao nên đi lại nhẹ nhàng, thả lỏng để đưa cơ thể về trạng thái ổn định rồi mới chuyển qua hoạt động khác.
Một thói quen phổ biến của nhiều người chơi thể thao là sau khi chơi thường rủ nhau đi nhậu lai rai. Đây là một thói quen không những ảnh hưởng xấu cho các bộ phận cơ thể như tim mạch, não, thận, gan... mà còn làm cho cơ mệt mỏi. Khi cơ mệt mỏi, nhiệm vụ giữ vững khớp gối dồn hết "trách nhiệm" cho dây chằng, làm dây chằng ngày càng yếu đi và rất dễ bị đứt dù chỉ gặp những va chạm nhẹ.
Một số lưu ý
Bác sĩ Ý cho biết khi va chạm mà nghe tiếng rắc trong khớp, không thể đi lại bình thường, khớp bắt đầu sưng lên và đau cần nghĩ ngay đến đứt dây chằng.
Gặp tình huống này cần nhanh chóng chườm đá lạnh, nẹp gối cố định và đến bác sĩ để được thăm khám. Tuyệt đối không thoa dầu nóng hay đắp thuốc lá vào chỗ sưng vì sẽ làm mạch máu tại đó giãn ra, gây nên tình trạng chảy máu nhiều hơn, thậm chí có thể gây bỏng da do quá nóng.
"Có nhiều bệnh nhân bị đứt dây chằng nhưng không đến bác sĩ mà ở nhà tự ý đắp thuốc lá. Khi đến bệnh viện thì vùng da ở chỗ chấn thương đã bị bỏng", bác sĩ Ý nói.
Khi bệnh nhân được xác định đứt dây chằng, các bác sĩ sẽ tiến hành mổ để tái tạo dây chằng. Hiện phương pháp mổ nội soi được áp dụng chủ yếu. Hai ngày sau khi phẫu thuật bệnh nhân có thể xuất viện, đi lại được, nhưng để phục hồi hoàn toàn thì cần tập phục hồi chức năng sáu tháng sau phẫu thuật.
Những bài tập này được các bác sĩ hướng dẫn và lên lịch hợp lý. Sau thời gian tập phục hồi chức năng, bệnh nhân nên đến bác sĩ kiểm tra xem mình có thể chơi thể thao được hay chưa vì việc phục hồi còn tùy từng người khác nhau.
Cuối cùng BS Ngô Thành Ý nhấn mạnh: có ba đối tượng không nên phẫu thuật tái tạo dây chằng. Đó là người trên 60 tuổi, người có các bệnh nội khoa chống chỉ định với phẫu thuật vì khi mổ có thể gây ra những tai biến.
Trẻ em dưới 15 tuổi, ở độ tuổi này băng sụn tiếp hợp đang phát triển, nếu phẫu thuật sẽ làm lệch chiều cao giữa hai chân. Những trường hợp này nên dùng nẹp để gối vững hơn, có chương trình tập luyện riêng, tạo điều kiện cho cơ và các dây chằng khác xung quanh khớp gối mạnh lên. Với trường hợp trẻ em, khi đã trưởng thành có thể phẫu thuật để tái tạo dây chằng.